-
1 тавыш
сущ.1) го́лос ( голос человека как предмет вокального или ораторского искусства) || голосово́йачы тавыш — ре́зкий (пронзи́тельный) го́лос, крик
калын тавыш — ни́зкий го́лос, бас
карлыккан тавыш — хри́плый го́лос
нечкә тавыш — высо́кий (то́нкий, то́ненький) го́лос
тавышыңнан таныдым — я тебя́ узна́л по го́лосу
2) тон; го́лос, как выраже́ние душе́вного состоя́ниязәһәрле тавыш — свире́пый (букв. ядови́тый) тон
йомшак тавыш — мя́гкий го́лос
кайгылы тавыш — печа́льный го́лос
3) звук в музыка́льном иску́сствебиш тавыштан торган көйләр системасы — систе́ма музыка́льных моти́вов, состоя́щих из пяти́ голосо́в ( пентатоника)
4) звук, зву́ки; характе́рный шум || звуково́й; см. тж. аваз; гудо́к, сигна́л и т. п.машина тавышы — зву́ки прохожде́ния и́ли гудки́ маши́ны
аяк тавышы — зву́ки шаго́в
җил тавышы — шум ( завывание или шум) ве́тра
тавыш көче — си́ла зву́ка
тавыш язу — запи́сывать го́лос
тавыш үткәрә торган — проводя́щий звук; звукопроводя́щий
тавыш дулкыннары — звуковы́е во́лны
5) шум, шум-гам, го́мон; кри́ки; сканда́л и т. п.тавыш чыгару (тавыш куптару, тавыш күтәрү) — поднима́ть, подня́ть шум, сканда́лить, крича́ть
тавыш куптарсаң, давыл чыгар — (посл.) посе́ешь ве́тер - пожнёшь бу́рю (букв. е́сли подни́мешь шум, то непреме́нно подни́мется бу́ря)
6) го́лос (как право заявлять своё мнение при обсуждении каких-л. вопросов в общественных учреждениях, совещаниях и т. п.)киңәшле тавыш — совеща́тельный го́лос
тавышларның күпчелеге белән — большинство́м голосо́в
тавыштан (тавыш хокуккыннан) мәхрүм итү — лиша́ть пра́ва го́лоса
7) в знач. нареч. тавыштан в определённое число́ голосо́вике тавыштан җырлау — петь в два го́лоса
•- тавыш бирү
- тавыш итү
- тавыш ярыгы
- тавыш ярылары
- тавышны күтәрү
- тавышын төшерү
- тавышын кысу
- тавышы кысылды••тавыш адашырлык — просто́рный, многоко́мнатный ( о квартире)
тавышка кую — ста́вить на голосова́ние (т. е. реша́ть большинство́м голосо́в)
тавышы бөереннән чыгу (алу) — говори́ть, обраща́ться с други́ми самоуве́ренно, спеси́во, дава́я поня́ть о своём превосхо́дстве, си́ле и т. п. преиму́ществах
тавышы таш яра — громогла́сный, с громовы́м го́лосом (букв. го́лос взрыва́ет ка́мни)
тавышыңны чыгарма (булма) — не смей пи́кнуть, не пи́кни; будь нем, как ры́ба
-
2 яздыру
I. Kaus. zu язу I. schreiben lassenтавыш яздыру Tonaufnahmen f. / pl. machen (lassen)————————акылдан яздыру des Verstandes m. berauben -
3 матур
1. прил.1)а) краси́вый, симпати́чный, милови́дный; приго́жий, приго́женький народно-поэт.матур йөз — симпати́чное (милови́дное) лицо́
матур кәләш — преле́стная неве́ста
матур егет — краси́вый па́рень; краса́вец
матур шәһәр — краси́вый го́род, го́род-краса́вец
берсеннән-берсе матуррак — одна́ друго́й кра́ше (краси́вее)
матур булып тума, бәхетле булып ту — не роди́сь краси́вой, а роди́сь счастли́вой
һәр матурның үз кимчелеге — (погов.) у ка́ждой краса́вицы свой недоста́ток
б) краси́вый, прекра́сный, преле́стный (цветок, сад, дом, вид, пейзаж)матур һәйкәл — прекра́сный па́мятник
матур елмаеш — преле́стная улы́бка
матур чәчәкне кырау тиз ала — (посл.) (букв. краси́вый цвето́к бы́стро вя́нет от за́морозков)
в) краси́вый, стро́йныйматур йөреш — краси́вая похо́дка
матур сынлы — стро́йный, ста́тный
матур сынлылык — стро́йность, ста́тность
г) хоро́ший; прекра́сный, приго́жий ( день)матур һава — хоро́шая пого́да
матур җәйге иртә — приго́жее ле́тнее у́тро
д) краси́вый, хоро́ший, великоле́пный, прекра́сный (поступок, план)матур идея — великоле́пная иде́я
матур киләчәк — прекра́сное бу́дущее
матур истәлекләр — хоро́шие воспомина́ния
матур хыяллар — краси́вые мечты́
е) краси́вый, хоро́ший, прекра́сный, благозву́чный, прия́тныйматур тавыш — благозву́чный (прия́тный) го́лос
матур музыка — прекра́сная му́зыка
һәр кошның үз сайравы үзенә матур — (посл.) ≈≈ ка́ждый кули́к своё боло́то хва́лит (букв. ка́ждой пти́це своё пе́ние прия́тно)
2) худо́жественный, изя́щный уст.матур әдәбият — худо́жественная литерату́ра
3) перен.; ирон. краси́вый2. нареч.матур сүзләр сөйләү — говори́ть краси́вые слова́
1) краси́во, прекра́сно, преле́стно, хорошо́, превосхо́днои-и, ничек матур! — о, как краси́во!
матур киенү — одева́ться краси́во (со вку́сом)
матур күренү — вы́глядеть симпати́чно
матур уйнау — прекра́сно игра́ть
матур сөйләү — говори́ть краси́во
матур матур күренмәс, сөйгән матур күренер — (посл.) не то преле́стно, что краси́во, а то преле́стно, что лю́бо
2) перен. хорошо́, прили́чно, сми́рноматур утыр — сядь хорошо́ (сми́рно)
матур йөр — веди́ себя́ прили́чно
•- матур гына
- матур сөйләүчән
- матур язу
- матурның матуры -
4 өн
I сущ.явь, действи́тельность; реа́льность- өнен алуөнемме, төшемме? — э́то явь и́ли сон?
- өннән яздыру
- өнсез калу
- өннән язу II сущ.берло́га, нора́, но́ркасм. тж. ояаю өне — берло́га
йомран өне (оясы) — нора́ су́слика
бер өнгә ике аю сыймас — (погов.) два медве́дя не уживу́тся в одно́й берло́ге
III сущ.; уст.татлы тел еланны да өненнән чыгарган — (посл.) сладкоречи́вый и змею́ из норы́ вы́манит
звук, глас, го́лос, крикишетелде һавада аккош өне — в не́бе прозвуча́л крик ле́бедя
төлке - туны, былбыл өне белән кадерле — (посл.) дорога́ лиса́ шку́рой, солове́й - го́лосом
- өне качу- өне алыну
- өне тыгылгыры
- өне дә чыкмый IV сущ.; уст.мездра́, ко́жа ( внутренняя сторона кожи)
См. также в других словарях:
язу — (ЯЗДЫРУ) – I. ф. 1. Кәгазь яки башка нәрсә өстенә нин. б. билгеләр (хәреф, цифр һ. б. ш.) төшерү. с. Яза торган язу машинкасы 2. Нин. б. язма текст төзү хат язу 3. Язма рәвештә нәр. б. тур. хәбәр итү. Нәр. б. турында матбугатта бастырып чыгару.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәлинкә — сөйл. 1. Кырыйлары бераз күтәрелеп торган, киң, яссы төпле кечерәк кенә түгәрәк сай савыт. Шул савытка сыешлы әйбер микъдары 2. Вак үлчәүләрдә: батынкы түгәрәк калай савыт яки теләсә нинди яссы калай 3. Радиоалгычта: бераз уртага батынкы итеп… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәрилкә — сөйл. 1. Кырыйлары бераз күтәрелеп торган, киң, яссы төпле кечерәк кенә түгәрәк сай савыт. Шул савытка сыешлы әйбер микъдары 2. Вак үлчәүләрдә: батынкы түгәрәк калай савыт яки теләсә нинди яссы калай 3. Радиоалгычта: бераз уртага батынкы итеп… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
транскрипция — ләү – 1. лингв. Нин. б. тел яки диалект авазларын бу телнең язу системасыннан үзгәрәк булган хәрефләр, шартлы билгеләр белән бирү; шундый билгеләр системасы 2. муз. Берәр музыка коралы яки билгеле бер тавыш өчен язылган әсәрне икенче бер… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәгәрәтү — 1. Түгәрәк әйберне әйләндереп хәрәкәт иттерү 2. Тәгәрмәчләргә утыртылган әйберне хәрәкәт иттерү 3. Нәр. б. түгәрәк сыман рәвешкә кертеп әйләндерү, аунату бәләк белән кер т. 4. күч. Мич төбенә салып пешерү) 5. күч. Көрәшкәндә, сугышканда икенче… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шытырдату — 1. Шытыр шытыр иткән тавыш чыгару 2. Шыкырдату ул тешләрен шытырдата, кулларын йомарлый 3. күч. рәв. ШЫТЫРДАТЫП – Чытырдатып, нык итеп (йому, тоту, кысу). Ачык, аңлаешлы итеп, чатнатып (уку, язу) китапларны ш. укый башлады. Кызганып, аяп тормыйча … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
